
03 feb Monnikenwerk
Dat zen mediteren is, weten de meeste mensen wel maar de betekenis van dat doek dat sommigen over de schouder dragen, weten maar weinigen. Ik ben in Barcelona om een weekend beoefening te leiden en heb besloten te praten over de kesa zoals dit doek heet.
Soetra
Toen ik voor het eerst in aanraking kwam met de zen, ik woonde in Parijs, was ik diep onder de indruk. Het was ook bijzonder, zeg ik nu met terugwerkende kracht. Meester Deshimaru was op de top van zijn bekendheid, twee jaar vóór zijn dood. Er waren op zaterdag en zondag meer dan honderd mensen die samen beoefenden. Als nieuwkomer kreeg ik ergens een plekje op de galerij boven. Na afloop van de meditatie werd een soetra gezongen. De stilte, de houding, het lange zitten, de diepe stem van de meester die ik niet verstond: toen al deze stemmen samen deze diepe eentonige zang begonnen te zingen, rolden te tranen over mijn wangen. Ik begon te huilen en kon niet meer stoppen.
Wat ook bijzonder was in deze dojo was de kleding die deze monniken en nonnen droegen. Zodra ze weer omgekleed waren in burger veranderde de sfeer in zijn tegendeel. Dan was er aperitief, werd het levendig en luidruchtig met lachsalvo’s. Maar in deze zenkleren waren ze indrukwekkend en waardig.
Kleine steekjes
Die kleding bestond uit drie lagen. De onderste was een Japanse witte kimono. Daarboven het Chinese zwarte monnikengewaad en dan een doek dat over de linkerschouder samengeknoopt was: een donkerbruine of zwarte kesa.
Wanneer je een kesa van dichtbij bekijkt, zie je dat deze uit stukjes stof bestaat die met kleine millimetersteekjes aan elkaar genaaid zijn in rechte lijnen, een echt monnikenwerk. In het begin was mijn relatie dubbel. Ik voelde me aangetrokken en tegelijk hield ik er afstand van. Je had toch geen aparte kleding nodig om zen te beoefenen?
De kesa
Dit kleed is echter juist superbelangrijk voor een monnik. Het symboliseert zijn geloof in de meditatie. Zijn geloof richt zich niet op een persoon of een beeld of een godheid, maar op een kleed dat het eeuwige, oneindige verbeeldt. Het werd vroeger gemaakt van lappen die niemand meer wilde of kon gebruiken. De nog goede stukjes knipte de monnik eruit, verfde ze en naaide ze aan elkaar tot de kesa. Het geeft het geloof een materiële vorm waarin het zich kan uitdrukken maar deze vorm is in zijn essentie leegte.
Nu is de sesshin, de weekendretreat voorbij. We zitten boven de dojo in een huiskamer. De monniken die zo serieus in de meditatie zaten, zijn levendig met elkaar in gesprek. Op de laurier voor het raam landen kleine vogeltjes met een vuurrood bekje. Ze kwetteren en tjilpen of ze er ook bij horen.
De zen is simpel, geurloos en transparant.
Mijn workshops hebben als thema ‘stressvrij leven’. Voor de workshops hoef je zelf geen zen te beoefenen, maar de wijsheid van de zen is aanwezig in alle aanwijzingen.