Neem de tijd om te rouwen

02 sep Neem de tijd om te rouwen

Zondag was er van alles te doen bij ons in huis. Toch heb ik mijn fiets gepakt en een route gekozen waar ik alleen kon zijn. Nou ja, een groep schapen lag op de wei tot over het fietspad te rusten in de zonnewarmte. Ze keken mij aan alsof ze wilden zeggen: het is hier van ons, je kijkt maar hoe je erdoor komt. Behoedzaam liep ik tussen de vragende blikken door en vervolgde de weg langs het water waar ik ben afgestapt en op de wortels van een wilgenboom ben gaan zitten, uitkijkend over het meer.

Daar in mijn eentje kon ik mijn verdriet toelaten maar ook de band met mijn broer het beste voelen.
Ik merkte op dat al die kleine gedachten die ik kon hebben, me alleen maar afleiden van waar ik zijn wilde: bij mijn gevoel.  Er was de rauwe pijn van het afscheid en anderzijds de intense band die ik had met mijn broer en die wederzijds was.
Die vertrouwdheid, de genegenheid, het gevoel samen op te gaan, die band is tijdloos. Dat gevoel wordt niet onderbroken door de dood. Het is dan ook daar dat ik zijn wilde.
Waar het gevoel hinder van ondervindt, zijn de gedachten als: hoe is dit gelopen en wat zou hij daarvan gedacht hebben? Heeft hij veel geleden? Waren zijn keuzes juist? Hoe moeilijk was het voor hem zijn kinderen los te laten?
Al deze gedachten, hoe terecht ze ook lijken, leiden af van het gevoel en daarmee van het verwerkingsproces.

Zondagavond was Yvo van Hoge bij zomergasten. Ze spraken ook over rouw. Yvo zei aan Janine Abbring dat je nog zoveel kon praten met meevoelende mensen, maar dat dit niets hielp voor een rouwproces. Mijn ervaring is anders: je kunt de ander helpen om bij zijn gevoel te komen, door simpel luisterend oor te zijn en een paar vragen te stellen, en vooral niets te willen. Dan kan het wel degelijk helpen.
Het verdriet moet naar buiten om vervolgens te kunnen uitklinken, en daar kun je wel degelijk iemand bij helpen.

Als je geleidelijk afscheid van iemand moet nemen, zoals bij oudere mensen, verloopt ook het rouwproces gefaseerd. Dan heb je samen vaak al heel wat losgelaten en verwerkt. Komt het afscheid echter plots, dan is het des te belangrijker om ruimte en tijd te geven aan je gevoel.

Van heel veel mensen mocht ik de afgelopen week een bericht van meeleven en ondersteuning ontvangen. Berichten vol warmte en liefde, berichten van herkenning. Ik wil iedereen bedanken die de moeite heeft genomen mij een persoonlijk bericht te sturen. Het is bijzonder waardevol om je in zo’n moeilijke tijd gesteund te weten.